Na co zwrócić uwagę kupując pierwszy analizator składu ciała?

Coraz częściej zwraca się uwagę na fakt, że urządzenia badawcze określające skład ciała badanego są o wiele bardziej miarodajne niż matematyczny wskaźnik masy ciała BMI. Na rynku istnieją różne urządzenia pozwalające wykonać pomiar składu ciała. Czym powinniśmy się kierować wybierając urządzenie, na co zwrócić uwagę aby nie wpaść w marketingową pułapkę – opowiemy wam w dzisiejszym artykule!

W ostatnich latach urządzenia wykorzystujące metodę bioimpedancji elektrycznej stały się jednymi z najbardziej popularnych i wygodnych sposobów pomiaru składu ciała ze względu na szybkość i dokładność badania. W parze z popytem idzie również podaż.  Aktualnie na rynku znajduje się wiele modeli analizatorów składu ciała a koszt zakupu jest bardzo zróżnicowany. Niektóre z nich, na przykład te będące zwykłą wagą mogą kosztować kilkaset złotych, podczas gdy cenna profesjonalnych używanych w medycynie, może sięgać nawet dziesiątek tysięcy złoty.

Zapytacie dlaczego? Jaka jest różnica między tymi urządzeniami? Zasadniczo wszystkie urządzenia BIA działają przy użyciu tej samej metody: przepływu przez organizm człowieka prądu elektrycznego o niskim natężeniu. Przepływając przez organizm prąd,  napotyka na opór z powodu różnic w zawartości wody w różnych składowych ciała – takich jak tkanka tłuszczowa czy mięśniowa – i to właśnie ten opór tkanek jest badany. Informacje te są następnie analizowane i przekładane na użyteczne dane wyjściowe, takie jak na przykład procent tkanki tłuszczowej i beztłuszczowa masa ciała. Jeśli więc każde urządzenie korzysta z tej samej metody, dlaczego istnieje taki przedział cenowy?

Sprawdź częstotliwości

Wszystkie urządzenia BIA wykorzystują co najmniej jeden rodzaj częstotliwości prądu elektrycznego o niskim natężeniu do pomiaru składu ciała. Na początku rozwoju tej technologii, pierwsze urządzenia wykorzystywały tylko i wyłącznie częstotliwość 50 kHz, niektóre urządzenia nadal używają tej jednej częstotliwości.

Jednak na początku lat dziewięćdziesiątych zaczęło pojawiać się coraz więcej badań sugerujących, że urządzenia o pojedynczej częstotliwości (50 kHz) nie są w stanie dokładnie określić zmian w całkowitej objętości wody w organizmie i że użycie większej ilości częstotliwości prądu będzie lepszą metodą pod względem dokładności pomiaru. Pierwszą rzeczą, którą powinieneś sprawdzić, porównując urządzenia BIA, jest to czy wykorzystują one jedną bądź wiele częstotliwości prądu.

Urządzenia wykorzystujące wiele częstotliwości okazują się zdecydowanie bardziej precyzyjne. Dlaczego? Odpowiedź leży w sposobie, w jaki analizator składu ciała mierzy rezystancję – dokładniej określaną jako „impedancja” – gdy prąd przepływa przez ciało. Podczas badania, woda w organizmie stanowi naturalny „opór” dla przepływającego prądu. To zjawisko nazywane jest rezystancją. Gdy prąd napotka barierę ściany komórkowej, spowoduje ona „opóźnienie” spowodowane przez gromadzenie wystarczającej ilości energii prądu, aby przejść przez ścianę komórki. To krótkie „opóźnienie czasowe” nazywa się reaktancją. Impedancja jest kombinacją tych dwóch wartości.

Jak to się ma do częstotliwości? Niższe częstotliwości nie mają wystarczającej ilości energii, aby łatwo przejść przez ściany komórkowe, dlatego często podążają łatwiejszą ścieżką, przemieszczając się wokół komórek. Oznacza to, że niższe częstotliwości lepiej nadają się do pomiaru wody pozakomórkowej. I odwrotnie, wyższe częstotliwości lepiej nadają się do przenikania ścian komórkowych i mogą mierzyć zarówno wodę wewnątrz, jak i zewnątrzkomórkową. Efektem końcowym jest to, że częstotliwości te mogą zmierzyć całą wodę w organizmie i zapewnić dokładny wynik beztłuszczowej masy ciała.

W praktyce będziesz potrzebować urządzenia, które wykorzystuje co najmniej dwie częstotliwości – jedną niższą a drugą wyższą. Im więcej analizator ma częstotliwości, tym lepiej i dokładniej urządzenie jest w stanie zebrać informacje wymagane do dokładnego pomiaru całkowitej wody w organizmie oraz parametrów składu ciała.

Zobacz, jakie wyniki podaje urządzenie

Analizatory składu ciała wykorzystujące technologię BIA mają szeroki zakres możliwości zbadania oraz przedstawienia wyników opisujących budowę organizmu. Niektóre urządzenia mierzą tylko procent tkanki tłuszczowej, podczas gdy inne mogą dostarczyć znacznie więcej informacji. Zazwyczaj im lepsza jakość urządzenia BIA, tym bardziej kompleksowe otrzymasz informacje.

Każde urządzenie BIA na rynku dostarcza informacji dotyczących  procentowej tkanki tłuszczowej. Wykorzystanie procentowej zawartości w organizmie jako wskaźnika ogólnego stanu zdrowia i masy ciała jest bardzo przydatną miarą i znacznie lepszym narzędziem niż zwykłe monitorowanie masy ciała. Jednakże, podobnie jak poleganie wyłącznie na wadze nie jest wskazane, tak samo jak uwzględnianie jedynie procentu tkanki tłuszczowej nie jest idealnym rozwiązaniem. Wynika to z faktu, że procentowa tkanka tłuszczowa może się zmieniać z wielu powodów, nie wszystkie te zmiany są związane z przyrostem lub utratą masy ciała.

Oto kilka innych wyników bioimpedancji elektrycznej, których należy szukać, oraz kilka powodów, dla których należy zwracać na nie uwagę:

• Masa mięśni szkieletowych: Jest to masa mięśni, które możesz budować i rozwijać poprzez ćwiczenia i odpowiednie odżywianie.Parametr ten ma znaczący wpływ na zmianę beztłuszczowej masy ciała. Jednak na beztłuszczową masę ciała mogą również wpływać inne czynniki, takie jak zawartość wody w organizmie. Jeśli śledzisz masę mięśni szkieletowych, będziesz w stanie porównać swoje przyrosty do beztłuszczowej masy ciała, aby upewnić się, że przyrosty te wynikają z nabudowania mięśni, a nie retencji wody.
• Analiza objętości wody w organizmie: Wszystkie urządzenia BIA mierzą zawartość całkowitej wody w organizmie za pomocą impedancji. Jeśli urządzenie umożliwia pozyskanie takich informacji, można dzięki temu uzyskać parametr dotyczący całkowitej zawartości wody znajdującej się w organizmie badanego.Jeżeli analizator dzięki odpowiednich częstotliwości pomiaru rozdziela wodę na wewnątrz i zewnątrzkomórkową, będziesz w stanie zrozumieć, że poziomy wody w organizmie są odpowiednio zrównoważone. Dzięki tym informacjom dowiesz się o wystąpieniu obrzęku z powodu stanu zapalnego, urazów itp.
• Kąt fazowy: Kąt fazowy jest pomiarem zależności między składowymi – reaktancją, rezystancją i impedancją.Umożliwia uzyskanie wyobrażenie o integralności i stanie ścian komórkowych, co przekłada się na ich zdolność do zatrzymywania wody. Ma to wpływ na ogólny stan zdrowia. Śledząc kąt fazowy, będziesz w stanie dowiedzieć się o zdrowiu pojedynczych komórek i ilości wody w nich zawartej.

Wszystkie analizatory BIA wymagają podstawowej informacji, którą jest masa ciała. Z tego powodu wiele takich urządzeń ma postać wag łazienkowych. Urządzenia te mierzą masę ciała i obliczają wyniki składu ciała na podstawie masy ciała w momencie badania. Technologia BIA jest wykorzystywana również w urządzeniach przenośnych umożliwiających badanie tylko i wyłącznie poprzez utrzymanie w dłoniach rączek podręcznego urządzenia, a także w takich, które wykorzystują elektrody adhezyjne i wymagają od badanego zachowania pozycji leżącej podczas badania. Tego typu urządzenia będą wymagały ręcznego wprowadzenia wartości masy ciała przez użytkownika. Jeśli jednak nie wykonamy pomiaru bezpośrednio przed testem, informacje nie zawsze zgadzają się z aktualnym stanem, powodując niedokładność wyników.

Innym dość powszechnym wymogiem wprowadzania danych przez użytkownika jest wiek oraz płeć. Jednak te wymagania nie mają na celu personalizacji wyników, tylko „podpowiedzieć” urządzeniu, jakich równań i wzorów należy użyć do obliczenia wyników. W branży naukowej równania te znane są jako empirycznie wyprowadzone zmienne predykcyjne – czasami określane również jako „szacunki empiryczne”.

Na przykład przeciętna osoba ma tendencję do zwiększania masy tkanki tłuszczowej w miarę starzenia się. Tendencję tę obserwowano z czasem i opracowano równania uwzględniające ten przyrost tkanki tłuszczowej w organizmie. Wprowadzając swój wiek, urządzenie BIA porówna surowe dane, które otrzyma z badania bioimpedancją i dostosuje je na podstawie informacji i wzorów, które posiada dla danego wieku.

Urządzenia BIA wykorzystujące szacunki empiryczne w celu poprawy dokładności swoich wyników, działają na podstawie dostosowania surowych wyników dla osoby danego wieku i płci. Jednak okazuje się, że nie do końca jest to dobre  rozwiązanie. Działając w ten sposób urządzenia uśredniają ostateczny wynik i mają mniejszą czułość na zmiany w składzie ciała, co zostało udowodnione niezależnymi badaniami.

Wzrost jest również powszechnym wymogiem dla wielu analizatorów składu ciała wykorzystujących technologię bioimpedancji. Jest to obiektywny atrybut fizyczny, podobnie jak masa ciała. Jednak w przeciwieństwie do wieku i płci, wzrost nie jest konieczny by dokonać korekty wyników, ale zamiast tego dać urządzeniu zakres do zrozumienia wyników impedancji. Impedancja wzrasta wraz ze wzrostem wysokości, ponieważ prąd musi fizycznie przemieszczać się dalej i napotka większy opór. Jednak wysoka impedancja wiąże się również z większym udziałem masy tłuszczowej w stosunku do beztłuszczowej masy ciała. Dzięki dokładnym pomiarom wysokości analizator BIA zrozumie, jak poprawnie interpretować wartości impedancji, dlatego prawie wszystkie urządzenia BIA wymagają pomiarów wysokości.

Wiele urządzeń BIA skonstruowanych jest tak, że mierzy ​​impedancję jedynie dla pewnej części ciała, a wyniki dla tej sekcji są wykorzystywane do oszacowania wyniku dla całego organizmu badanego. Przed wyborem urządzenia BIA powinieneś wiedzieć, co dokładnie urządzenie mierzy a co szacuje.

Wagi domowe wykorzystujące technologię BIA do określania składu ciała działają poprzez przesyłanie prądu jedynie przez obie kończyny dolne. Impedancja jest mierzona tylko dla nóg. Aby obliczyć górną część ciała, urządzenie przyjmie założenia dotyczące składu ciała na podstawie budowy kończyn dolnych.

Ręczne urządzenia BIA mierzą tylko impedancję ramion i górnej części ciała. Analogicznie do obliczenia składu kończyn dolnych, tego typu urządzenia BIA oszacują ogólny skład ciała na podstawie wyników uzyskanych z górnej części ciała.

Inne urządzenia wykorzystujące impedancję „całego ciała” wykorzystują metodę, która jest nieco myląca. W przeciwieństwie do wag i urządzeń trzymanych w rękach, prąd przepływa jednocześnie zarówno przez górną, jak i dolną część ciała. Jednak urządzenia impedancji „całego ciała” w rzeczywistości bezpośrednio nie mierzą całego ciała. Zazwyczaj urządzenia impedancji „całego ciała” zbierają większość danych z kończyn górnych oraz dolnych. Podobnie jak urządzenia ręczne i wagi, urządzenia te muszą oszacować wyniki dla reszty ciała.

Zarówno w badaniach samych kończyn górnych, dolnych czy przy pomiarze impedancji całego ciała, nie uwzględnione są osoby z dysproporcjami i brakiem równowagi w kończynach, zwiększonym umięśnieniu czy nadmiernym otłuszczeniu.

Istnieją jednak urządzenia idące krok dalej, wykorzystujące technologię bezpośredniego segmentalnego badania z wykorzystaniem multiczęstotliwości (Direct Segmental Multifrequency- BIA,w skrócie DSM-BIA). Urządzenia te pozwalają na badanie każdego z pięciu segmentów (dwóch kończyn górnych, dwóch kończyn dolnych oraz tułowia), podnosząc dokładność oraz powtarzalność każdego badania. Do takich urządzeń należy InBody.

Każdy z pięciu segmentów jest analizowany niezależnie i na podstawie tego powstaje wynik opisujący skład całego organizmu. Zastosowanie takiej technologii w analizatorach składu ciała InBody pozwala na największą dokładność potwierdzoną niezależnymi badaniami. W porównaniu z innymi metodami analizy składu ciała za pomocą bioimpedancji elektrycznej, DSM-BIA oferuje wyniki oparte na bezpośrednich pomiarach, bez korzystania z szacunków w celu kompensacji obszarów, które nie zostały bezpośrednio zbadane.

Podczas wyboru analizatora składu ciała BIA należy uwzględnić wiele czynników oraz obszar badań i podejmując ostateczną decyzję, należy pamiętać, że:

• Dokładność badań wzrasta w przypadku urządzeń o wielu częstotliwościach.Wybierz urządzenie z co najmniej dwoma częstotliwościami do przeprowadzania wiarygodnych pomiarów.
• Możesz zrobić więcej, uzyskując więcej wyników. Zmiany w zawartości procentowej tkanki tłuszczowej mogą być trudne do wyjaśnienia, jeśli jedynymi wyjściowymi informacjami jest masa tkanki tłuszczowej oraz beztłuszczowa masa ciała.
• Dowiedz się, co urządzenie bada, a co szacuje.Jeśli ważna jest dla Ciebie dokładność, będziesz chciał używać analizatora wykorzystującego technologię badania pięciu segmentów…

***

Tekst źródłowy – InBody USA ” A Guide to Buying Your First BIA Device”

Tłumaczenie Adam Zarzecki – certyfikowany specjalista InBody

Konsultacja naukowo-badawcza – dr n. kf. Joanna Leszczyńska (Zapolska)