Odwiedzając gabinet lekarski bardzo często wykonywany jest nam pomiar ciśnienia tętniczego krwi. To proste i nieinwazyjne badanie potrafi wskazać ryzyko lub pomóc w diagnostyce wielu chorób. Według American Heart Association wysokie ciśnienie krwi jest problemem bardzo powszechnym jednak przez to, że często nie towarzyszą mu żadne objawy, wielu pacjentów może nie zdawać sobie sprawy, że je ma, dopóki nie zostanie wykonana dokładna diagnostyka. Czym jest i dlaczego w naszym organizmie rozwija się nadciśnienie?

Pompowana przez serce krew krąży w naczyniach krwionośnych „przenosząc” tlen i inne niezbędne składniki odżywcze do wszystkich komórek. Ciśnienie krwi to siła, jaką wywiera ona na naczynia krwionośne w czasie obiegu w całym organizmie. Istotne są dwie wartości wyświetlane w momencie pomiaru: skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi np. 120/80 mmHg. Pierwsza z wartości wskazuje, jakie ciśnienie wywiera krew na tętnice w czasie krążenia, podczas gdy rozkurczowe ciśnienie krwi to wartość ciśnienia między uderzeniami, gdy mięsień sercowy „rozluźnia się”.

Według American College of Cardiology prawidłowe ciśnienie krwi określa się jako 120/80 mmHg lub poniżej. Wartości wyższe niż ten odczyt wskazują na podwyższone (130–139/85–89 mmHg) lub wysokie (≥140–159/90–99 mmHg) ciśnienie krwi. Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia, ponieważ niekontrolowane, wysokie ciśnienie krwi prowadzić może do uszkodzenia tętnic oraz wpływać na pracę mięśnia sercowego. Organizm samodzielnie kontroluje i reguluje ciśnienie krwi. Na przykład naturalnie wzrasta ono w czasie ćwiczeń fizycznych, gdy serce wykonuje pracę z obciążeniem – by dostarczać krew, tlen i składniki odżywcze do wszystkich pracujących mięśni, oraz obniża się gdy odpoczywamy i łapiemy oddech.

Wskazanie jednego czynnika powodującego rozwój nadciśnienia tętniczego jest niebywale trudne – wręcz niemożliwe. Przyjmuje się, że na jego rozwój wpływ ma nasza genetyka oraz styl życia. Osoby u których w bliskiej rodzinie zdiagnozowano nadciśnienie tętnicze, powinny je co pewien czas monitorować (np. co 3 miesiące), tak aby zapobiegać lub szybko zdiagnozować wartości nieprawidłowe, przekraczające normę. Starzenie się organizmu to również jeden z czynników predysponujących do nadciśnienia tętniczego. Wraz z wiekiem tętnice zaczynają „sztywnieć” i tracą elastyczność, więc do przepływu przez nie krwi potrzebny jest większy nacisk. Niepodważalnym i jednym z najważniejszych czynników wpływających na rozwój nadciśnienia tętniczego jest jednak nasz styl życia. Wyróżnia się między innymi nadmierne spożycie soli, picie alkoholu oraz brak aktywności fizycznej. Przyczyną może być również nadwaga i przyjmowanie niektórych leków.

Mimo, że nie możemy wpływać na naszą genetykę i proces starzenia organizmu, jesteśmy w stanie realnie zmieniać nasz styl życia i pośrednio wpływać na rozwój nadciśnienia tętniczego. Utrzymanie prawidłowej masy ciała jest jednym z najważniejszych czynników utrzymania prawidłowego ciśnienia krwi, a badania pokazują, że utrata kilogramów bezpośrednio koreluje z obniżeniem wartości ciśnienia tętniczego krwi. Najzdrowszym i najlepszym sposobem kontroli i utrzymania masy ciała jest stopniowe wprowadzenie modyfikacji stylu życia, w tym utrzymanie deficytu kalorycznego (gdy istnieje taka konieczność), lub spożywanie wskazanej do zapotrzebowania ilości kilokalorii (aby nie powodować wzrostu masy ciała, gdy nie jest to wymagane).

Kolejnym ważnym czynnikiem jest stopniowe zwiększenie codziennej aktywności fizycznej. Warto dążyć do wykonywania spokojnych wysiłków każdego dnia (np. spacerowania) oraz przeplatania jej intensywniejszymi wysiłkami (jeśli nie istnieją przeciwwskazania lekarskie) kilka razy w tygodniu. Na samym początku warto aktywność fizyczną rozpocząć od spacerów, wyznaczając sobie cel na przykład 5.000 kroków dziennie. Stopniowo dążyć należy do wartości 10.000 kroków dziennie oraz wprowadzania aktywności siłowych, wpływających na mięśnie szkieletowe. Najlepiej wybierać aktywność fizyczną, którą lubimy, która sprawia nam przyjemność i która jest dla nas bezpieczna. W jej ustaleniu może pomóc nam lekarz.

Innym z czynników, nad którym warto pracować jest nadmierne spożywanie soli w ciągu dnia. Kilka badań wykazało, że zmniejszenie spożycia soli może prowadzić do obniżenia ciśnienia krwi. Warto oprzeć się pokusie dodawania soli jeszcze przed spożyciem potrawy – jest to odruch z którym boryka się wielu z nas. Na smak i aromat pożywienia świetny wpływ mają zioła, wystrzegać się należy natomiast gotowych mieszanek przypraw bogatych w glutaminian sodu. Ponownie zachęcamy do czytania etykiet produktów spożywczych oraz przypraw. Żywność przetworzona, taka jak gotowe sosy, dressingi, wędliny, pieczywo, może zawierać zaskakujące ilości ukrytej soli!

Redukcja soli to jednak nie wszystko. Dieta powinna być bogata w świeże owoce oraz warzywa, które dostarczają niezbędnych składników mineralnych np. potasu – którego zwiększone spożycie wpływać może na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Dobrym źródłem potasu są banany, szpinak, pomarańcze, dynia oraz bataty. Sposobem żywienia zalecanym dla osób z nadciśnieniem tętniczym jest dieta DASH (Dietary Approach to Stop Hypertension). Dieta ta w swoich zaleceniach oprócz ograniczenia podaży soli i zwiększenia ilości w diecie produktów zdrowych, nieprzetworzonych oraz warzyw i owoców, wyklucza spożywanie alkoholu. Wykazano, że alkohol zwiększa ciśnienie tętnicze krwi. Najlepszą profilaktyką nadciśnienia jest całkowite unikanie napojów alkoholowych. Jeśli jednak spożywasz alkohol, kluczem jest umiar. Ogranicz się do 2-3 drinków tygodniowo.

Dieta jest kluczem do sukcesu – jednak by jeszcze lepiej zadbać o swoje zdrowie, warto w codziennym planie dnia uwzględnić aktywność fizyczną. Warto również pamiętać o kilkukrotnym (w skali roku) monitorowaniu wyników ciśnienia tętniczego krwi. Bardzo często pomiar taki możemy wykonać w aptekach lub klubach fitness. Dbanie o swoje zdrowie powinno być dla nas priorytetem więc zachęcamy do tego już dziś!