Spójrzmy prawdzie w oczy: chorowanie, to najgorsze co może nam się przydarzyć a biorąc pod uwagę obecną sytuację epidemiczną, jeszcze bardziej wzrasta lęk przed chorobą. Pandemia COVID-19 rzuciła światło na zakaźne choroby układu oddechowego i sprawiła, że wszyscy jesteśmy bardziej świadomi naszego zdrowia i działań, które możemy podjąć, aby zmniejszyć ryzyko infekcji. Po przeczytaniu tego tekstu dowiesz się:

1. Jak rozprzestrzeniają się zakaźne choroby układu oddechowego.
2. Jak choroby te wpływają na funkcję całego organizmu.
3. Jaki związek ma skład naszego ciała z układem odpornościowym
4. Jak możesz poprawić skład swojego ciała w celu wzmocnienia układu odpornościowego

       Na początku warto przeanalizować funkcje układu oddechowego. Narządami, które biorą udział w oddychaniu – wdychaniu tlenu i wydychaniu dwutlenku węgla są nos (jama nosowa), gardło, krtań, tchawica i płuca. Twój układ oddechowy odgrywa kluczowe znaczenie, ponieważ dostarcza tlen do wszystkich narządów, aby wspierać funkcje podtrzymujące życie. Jeśli podaż tlenu jest niewystarczająca, produkcja energii niezbędnej do funkcjonowania narządów również ulega pogorszeniu, co może prowadzić do złego, ogólnego stanu zdrowia. Podczas oddychania rzęski znajdujące się w nosie i tchawicy zapobiegają przedostawaniu się bakterii i obcych substancji do organizmu, jednak ten system „ochronny” nie jest idealny. W niektórych sytuacjach patogeny mogą przedostawać się przez rzęski i wnikać do organizmu, powodując chorobę. Objawiać się może ona w różny sposób, często powodując osłabienie fizyczne i psychiczne, na szczęście Twój układ odpornościowy ma wielopoziomowy “program obronny”, który „po cichu” przystąpi do pracy neutralizując atakujące patogeny.

Choroby układu oddechowego znacząco wpływają na funkcję płuc. Klasyfikowane są według przyczyny i miejsca wystąpienia. Choroby układu oddechowego, o których najczęściej słyszysz, to choroby zakaźne. Przyjrzymy się bliżej najczęściej występującym:

 

Przeziębienie

Zwykłe przeziębienie, zwane również „zapaleniem górnych dróg oddechowych”, jest najczęstszą zakaźną chorobą układu oddechowego – według Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Wirus wywołujący przeziębienie, może dostać się do dróg oddechowych drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt ze skórą, np. dotknięcie twarzy ręką, która miała kontakt z wirusem. Mając to na uwadze, regularne mycie rąk i noszenie osłony twarzy (np. maseczki) w miejscach publicznych, może być skuteczną metodą zapobiegania zakażeniom.

 

Objawy przeziębienia są różne, najczęściej obejmują:

 

• Katar lub zatkany nos
• Kichanie
• Kaszel
• Bóle głowy

 

Chociaż czas trwania przeziębienia może być różny, większość osób, których układ odpornościowy pracuje prawidłowo „dochodzi do siebie” w ciągu 7–10 dni. Jednak osoby z osłabionym układem odpornościowym, astmą lub POChP (przewlekłą, obturacyjną chorobą płuc) mogą być narażone na ryzyko rozwoju poważniejszych chorób, takich jak zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc.

Setki wirusów mogą powodować przeziębienie – powszechnymi winowajcami są ludzkie rinowirusy – stale mutujące, dlatego obecnie nie istnieje dedykowane lekarstwo. Wykazano, że kilka leków lub naturalnych metod leczenia ma pewien wpływ na złagodzenie objawów przeziębienia. Silna odpowiedź immunologiczna organizmu jest jedynym sposobem skutecznego zwalczania choroby. Najłatwiejszym sposobem szybkiego wyleczenia przeziębienia jest wzmocnienie układu odpornościowego poprzez odpoczynek, dietę bogatą w składniki odżywcze i picie dużej ilości wody.

 

Grypa

Grypa to zakaźna choroba układu oddechowego wywoływana przez wirusy grypy, które infekują nos, gardło i czasami płuca. Powodować może przebieg choroby od łagodnej do ciężkiej,  czasem nawet prowadząc do śmierci. Podobnie jak przeziębienie, grypa rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową. W przeciwieństwie do przeziębienia objawy grypy pojawiają się nagle, między innymi:

 

• Gorączka lub dreszcze
• Kaszel
• Ból gardła
• Katar lub zatkany nos
• Bóle mięśni i głowy
• Zmęczenie (znużenie)
• Wymioty i biegunka (częściej u dzieci)

 

U większości osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym przebieg choroby nie będzie dłuższy niż 7 dni, natomiast u kobiet w ciąży, osób starszych, jak również osób w różnym wieku chorujących przewlekle (astma, cukrzyca lub choroby serca) i dzieci poniżej 5 roku życia, wiązać się może z większym ryzykiem wystąpienia powikłań. Grypa różni się również od zwykłego przeziębienia tym, że trzy główne typy wirusów, które ją wywołują, rzadko mutują, dzięki czemu można łatwiej tworzyć szczepionki. Szczepienie przeciw grypie jest obecnie zalecane dla każdego. Podobnie jak w przypadku przeziębienia, podstawową metodą leczenia grypy jest wspieranie układu odpornościowego poprzez odpoczynek, prawidłowe odżywianie i nawodnienie.

 

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc to infekcja, której przebieg może być łagodny lub ciężki i czasami może być śmiertelna. Pęcherzyki płucne w jednym lub obu płucach mogą wypełniać się płynem lub ropą, powodując kaszel z flegmą lub ropą, gorączkę, dreszcze i trudności w oddychaniu. Zapalenie płuc mogą powodować wirusy, bakterie i grzyby. Podobnie jak przy przeziębieniu i grypie, możesz być narażony na patogeny wywołujące zapalenie płuc poprzez drogę kropelkową (przez zakażoną osobę) podczas kichania, kaszlu lub rozmowy. Objawy zapalenia płuc zmieniają się od łagodnych do ciężkich i zależą od takich czynników, jak rodzaj zakaźnego patogenu, wiek i ogólny stan zdrowia pacjenta. Niektóre typowe objawy zapalenia płuc obejmują:

 

• Ból w klatce piersiowej podczas oddychania lub kaszlu
• Splątanie lub zmiany świadomości umysłowej (u dorosłych w wieku 65 lat i starszych)
• Kaszel (który może powodować wydzielanie flegmy)
• Zmęczenie
• Gorączkę, pocenie się i dreszcze
• Niższą niż normalna temperaturę ciała (u osób w wieku powyżej 65 lat i osób o słabym układzie odpornościowym)
• Nudności, wymioty lub biegunka
• Duszność
• Objawy zapalenia płuc są podobne do objawów przeziębienia i grypy, ale utrzymują się dłuż Podobnie jak w przypadku przeziębienia i grypy, niemowlęta i małe dzieci, osoby starsze oraz osoby z przewlekłymi problemami zdrowotnymi lub osłabionym układem odpornościowym są bardziej narażone na powikłania.

 

Leczenie zapalenia płuc zależy od jego rodzaju, stanu choroby, wieku pacjenta i współistnienia innych schorzeń. Większość ludzi, może skutecznie radzić sobie z objawami zapalenia płuc w domu, wykonując następujące czynności:

 

• Leczenie aspiryną, niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ, takimi jak ibuprofen lub naproksen) aby kontrolować gorączkę.
• Nawadnianie organizmu
• Ciepłe, parujące kąpiele i używanie nawilżacza, aby udrażniać drogi oddechowe i ułatwić oddychanie
• Unikanie wdychania dymu np. papierosowego, który podrażnia drogi oddechowe
• Odpoczynek oraz unikanie forsownych ćwiczeń

 

Istnieje kilka środków zapobiegawczych, które możesz podjąć, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na zapalenie płuc:

 

• Zaszczep się – porozmawiaj z lekarzem o dostępnych szczepionkach zapobiegających niektórym typom zapalenia płuc i grypy (dzieci mają również inne zalecane szczepionki w zależności od wieku)
• Przestrzegaj zasad higieny – regularnie myj ręce i używaj środka odkażającego na bazie alkoholu
• Unikaj dymu – omijaj miejsca, w których jest dużo dymu, a jeśli jesteś palaczem, rozważ rzucenie palenia
• Wzmocnij swój układ odpornościowy – dużo odpoczywaj, ćwicz regularnie i stosuj zdrową, zbilansowaną dietę

 

Koronawirus

Koronawirusy to duża rodzina wirusów powszechnie występujących u ludzi i kilku gatunków zwierząt. Przykłady koronawirusów obejmują MERS-CoV i SARS-CoV. Aktualnym przykładem nowego koronawirusa jest SARS-CoV2, który powoduje COVID-19 (coronavirus disease 2019). Różni się on od tych, które powszechnie „migrują” wśród ludzi i powodują łagodne choroby, takie jak przeziębienie. W grudniu 2019 r. w Wuhan w Chinach odkryto pierwszy przypadek nowego koronawirusa i choroby zakaźnej układu oddechowego COVID-19. Obecnie jest to pandemia dotykająca praktycznie każdy kontynent na świecie.

Podobnie jak inne zakaźne choroby układu oddechowego, COVID-19 jest wysoce zaraźliwy. Możesz zarazić się COVID-19 drogą kropelkową lub przez dotykanie przedmiotów i powierzchni (takich jak klamki, poręcze i stoły) a następnie dotykając oczu, ust lub nosa. Jak długo COVID-19 może przetrwać w powietrzu i na powierzchni? Opublikowano ostatnio dwa badania dotyczące tego tematu.

 

W badaniu opublikowanym w New England Journal of Medicine (NEJM) zastosowano standardową ilość SARS-CoV-2 w aerozolu (wirusa powodującego COVID-19) na różne powierzchnie. Badanie opublikowane w The Lancet umieściło natomiast kroplę zawierającą ustaloną ilość SARS-CoV-2 na różnych powierzchniach. W badaniach tych powierzchnie zawierające wirusa inkubowano w temperaturze pokojowej (około 21 stopni Celsjusza), a próbki pobierano w różnych odstępach czasu w celu pomiaru ilości aktywnego koronawirusa.

 

Wyniki obu badań wykazały, że SARS-CoV-2 może przetrwać:

• W powietrzu – do 3 godzin
• Na miedzi – do 4 godzin
• Na tekturze – do 24 godzin
• Na drewnie – do 2 dni
• Na szkle – do 4 dni
• Na papierze – do 4 dni
• Na plastiku – od 3 do 7 dni
• Na stali nierdzewnej – od 3–7 dni
• Na maskach chirurgicznych – do 7 dni

 

Według dr Manishy Juthani, lekarza chorób zakaźnych i profesora nadzwyczajnego medycyny na Uniwersytecie Yale, prawdopodobieństwo przeniesienia choroby przez dotykanie powierzchni jest znacznie mniejsze niż w przypadku innych form kontaktu. Mimo to powyższe dane ilustrują znaczenie regularnego czyszczenia i dezynfekcji często dotykanych przedmiotów i powierzchni w pracy i w domu.

Objawy COVID-19 wahają się od łagodnych do zagrażających życiu i pojawiają się od 2–14 dni po zakażeniu. Często zgłaszane objawy COVID-19 to:

 

• Kaszel
• Zadyszka lub trudności w oddychaniu
• Gorączka
• Dreszcze
• Ból mięśni
• Ból gardła
• Utrata smaku lub zapachu

 

Z drugiej strony wiele osób nie odczuwa żadnych objawów. Badanie opublikowane w kwietniu 2020 r. wykazało, że prawie 50% przypadków przebiegało bezobjawowo. To jeden z powodów, dla których COVID-19 rozprzestrzenił się tak szybko na całym świecie. Jeśli podejrzewasz, że miałeś kontakt z osobą, która ma COVID-19 lub doświadczasz objawów, natychmiast skontaktuj się z lekarzem. W zależności od szczegółów Twojego konkretnego przypadku, Twój lekarz może zlecić wykonanie testu na obecność COVID-19. Najwyższy priorytet mają pacjenci hospitalizowani, pracownicy placówek opieki zdrowotnej, osoby udzielające pierwszej pomocy oraz mieszkańcy placówek opieki długoterminowej z objawami.

 

Jakie są sposoby leczenia COVID-19?

Obecnie nie ma leków ani innych środków terapeutycznych zatwierdzonych jako skuteczne w celu zapobiegania lub leczenia COVID-19. Aktualne postępowanie kliniczne obejmuje środki kontrolne i opiekę wspomagającą, taką jak uzupełnianie tlenu i w razie potrzeby mechaniczne wspomaganie wentylacji.

Związek między mięśniami a układem odpornościowym

Coraz więcej dowodów naukowych wskazuje, że zdrowy skład ciała wzmacnia układ odpornościowy. W szczególności warto zwrócić uwagę na zdrową równowagę zawartości masy mięśni szkieletowych i tkanki tłuszczowej. Zwiększenie masy mięśniowej to fantastyczny sposób na poprawę składu ciała i wzmocnienie układu odpornościowego. Badania pokazują, że starsi dorośli z większą masą mięśni szkieletowych mają większą liczbę komórek odpornościowych w surowicy. W czasie ćwiczeń, mięśnie uwalniają miokiny, białka podobne do hormonów, które wzmacniają układ odpornościowy i pomagają chronić przed chorobami.

Inne badanie przedstawiło, że regularne ćwiczenia o umiarkowanej intensywności zwiększają uwalnianie limfocytów T. Ten rodzaj ćwiczeń może wspierać i potencjalnie poprawiać odporność. Regularne ćwiczenia mogą również zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2, otyłość, różne rodzaje nowotworu i chorób sercowo-naczyniowych. Zmniejszając ryzyko tych schorzeń, zmniejsza się również ryzyko wystąpienia powikłań związanych z chorobami układu oddechowego.

Jedno z badań wykazało, że tkanka tłuszczowa trzewna, w przeciwieństwie do podskórnej, syntezuje więcej cytokin prozapalnych, a tym samym upośledza funkcje układu odpornościowego. Regularne ćwiczenia i zbilansowana dieta mogą zmniejszyć zawartość tkanki tłuszczowej trzewnej. Zmniejsza to ryzyko rozwoju stanu zapalnego i poprawia ogólną funkcję układu odpornościowego. Podsumowując, prawidłowy skład ciała odgrywa kluczową rolę we wspieraniu silnego układu odpornościowego.

Popraw skład ciała, ćwicząc regularnie i stosując dobrze zbilansowaną dietę, aby zachować zdrową proporcję masy mięśni szkieletowych i tkanki tłuszczowej. Im bardziej rozwinięta jest masa mięśniowa, tym silniejszy jest układ odpornościowy i tym mniejsze ryzyko chorób i innych dolegliwości. Prawidłowa zawartość tkanki tłuszczowej trzewnej zmniejsza ryzyko chorób metabolicznych i innych problemów zdrowotnych. W celu uniknięcia narażenia na infekcyjne choroby układu oddechowego warto pamiętać o:

 

• Częstym myciu rąk mydłem i wodą przez co najmniej 20 sekund, szczególnie po przebywaniu w miejscach publicznych.
• Jeśli mydło i woda nie są dostępne, warto użyć środka odkażającego do rąk zawierającego co najmniej 60% alkoholu.
• Unikaniu dotykania oczu, nosa i ust nieumytymi rę
• Unikaniu bliskich kontaktów z chorymi – zachowaj dystans społeczny i przynajmniej 1,5-2 m od innych.
• Podczas przebywania w pobliżu innych osób zakryj twarz i nos maseczką lub przyłbicą.
• Zakrywaniu ust w czasie kaszlu, kichania i ziewania.
• Codziennym czyszczeniu i dezynfekcji często dotykanych powierzchni, w tym blatów, biurek, klamek, klawiatury i telefonu.

 

Chociaż nie ma jeszcze dostępnej szczepionki przeciwko COVID-19, dysponujemy arsenałem praktycznej wiedzy, która pomoże wspierać funkcje układu odpornościowego. Pamiętaj – możesz nie być w stanie uniknąć zachorowania, ale możesz podjąć kroki w celu poprawy składu ciała poprzez ćwiczenia i dietę, aby wzmocnić układ odpornościowy i pomóc w zwalczaniu zakaźnych chorób układu oddechowego.

 

Wykorzystano oryginalny artykuł  ze strony Inbodyusa.com How to Help Your Body Fight Infectious Respiratory Diseases

Tłumaczenie i uzupełnienie dr Joanna Smarkusz – Zarzecka – specjalista naukowo-badawczy InBody, dietetyk specjalizujący się we wspomaganiu żywieniowym i suplementacji zawodników różnych dyscyplin sportowych. Doktor nauk o zdrowiu, wykładowca na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku. Laureatka wielu konkursów naukowych polskich oraz zagranicznych. Kierownik projektów naukowo-badawczych. Od urodzenia związana ze sportem, wciąż uważa aktywność fizyczną jako najlepszy rodzaj wypoczynku.